Isikhangiso

Umlando Wegalaji Yasekhaya: Kutholwe amabhulokhi wokwakha amabili okuqala futhi aqanjwa ngokuthi u-Shiva no-Shakti  

Ukwakhiwa kwekhaya lethu galaxy I-Milky Way yaqala eminyakeni eyizigidi eziyizinkulungwane ezingu-12 edlule. Kusukela ngaleso sikhathi, iye yahlangana ngokulandelana kokuhlanganiswa neminye imithala futhi yakhula ngobuningi nangobukhulu. Izinsalela zamabhulokhi wokwakha (okungukuthi, imithala ehlanganiswe ne-Miky Way esikhathini esidlule) zingabonakala ngamavelu azo angajwayelekile wamandla kanye nomfutho we-angular kanye nensimbi ephansi. Izakhiwo ezimbili zokuqala zendlu yethu galaxy zisanda kukhonjwa kusetshenziswa idathasethi ye-Gaia futhi ziqanjwe ngokuthi u-Shiva no-Shakti ngamagama onkulunkulu bamaHindu. Gaia isikhala Isibonakude esinikezelwe ekuhloleni umthala wasekhaya siguqule isifundo se-Milky Way. I-Gaia Enceladus/ Umfudlana wesoseji, umfudlana wePontus kanye “nenhliziyo endala embi” ye-Milky Way zihlonzwe ngaphambilini kusetshenziswa idathasethi ye-Gaia. Umlando we-Milky Way ugcwele ukuhlangana. hubble Space Izithombe zesibonakude zisikisela ukuthi eminyakeni eyizigidi eziyizinkulungwane eziyisithupha kusukela manje, umthala wasekhaya uzohlangana nomthala ongumakhelwane i-Andromeda.

Imithala kanye nezinye izakhiwo ezinkulu ezakhiwe ku indawo yonke eminyakeni eyizigidi ezingu-500 ngemva kwe-Big Bang.  

Ukwakhiwa kwekhaya lethu galaxy I-Milky Way yaqala cishe eminyakeni eyizigidi eziyizinkulungwane ezingu-12 edlule. Kusukela ngaleso sikhathi, iye yaba nochungechunge lokuhlangana neminye imithala okube nesandla ekukhuleni kwayo ngobuningi nangobukhulu. Umlando we-Milky Way empeleni umlando wokuhlanganiswa kweminye imithala nomthala wasekhaya.  

Izici eziyisisekelo ze- izinkanyezi njengamandla kanye nomfutho we-angular kuxhumene ngqo nesivinini kanye nesiqondiso se- galaxy yemvelaphi futhi yabelwa phakathi kwezinkanyezi zomthala ofanayo. Lapho imithala ihlangana, amandla kanye nomfutho we-angular kuhlala kulondolozwa ngokuhamba kwesikhathi. Lokhu kusebenza njengethuluzi eliyinhloko ekuhlonzeni insalela ehlanganisiwe. Iqembu elikhulu le izinkanyezi enamanani afanayo angajwayelekile angajwayelekile kanye nomfutho we-angular kungenzeka kube insalela yokuhlanganiswa komthala. Futhi, izinkanyezi ezindala zine-metallicity ephansi, okungukuthi, izinkanyezi ezakheka ngaphambili zinensimbi ephansi. Ngokusekelwe kulezi zimo ezimbili zokunquma, kuyenzeka ukulandelela umlando wokuhlanganisa we-Milky Way nokho bekungeke kwenzeke ngaphandle kwedathasethi ye-Gaia. 

Yethulwe yi-ESA ngomhla ka-19 Disemba 2013, e-Gaia isikhala isibonakude sinikezelwe ocwaningweni lweMilky Way okuhlanganisa nemvelaphi yayo, ukwakheka kanye nomlando wokuziphendukela kwemvelo. Ipakwe e-Lissajous i-orbit endaweni ye-L2 Lagrange (etholakala cishe ngesigidi esingu-1.5 km ukusuka eMhlabeni ukuya ngaseLangeni) eduze I-JWST kanye nemikhumbi-mkhathi ye-Euclid, i-Gaia probe yenza ukubala okukhulu kwezinkanyezi okuhlanganisa izinkanyezi ezingaba yizigidi eziyizinkulungwane ezingu-1.5 ku-Milky Way ziqopha ukunyakaza kwazo, ukukhanya, izinga lokushisa nokwakheka kwazo futhi kwakheka imephu enembile ye-3D yekhaya. galaxy. Ngakho-ke, uGaia ubizwa nangokuthi umhloli wezinkanyezi eziyizigidi eziyizinkulungwane. Amasethi edatha akhiqizwe i-Gaia aguqule ucwaningo lomlando i-Milky Way.   

Ngo-2021, zisebenzisa idathasethi ye-Gaia, izazi zezinkanyezi zafunda ngokuhlangana okukhulu futhi zahlonza umfudlana we-Gaia Enceladus/Sausage, insalela ye-Gaia-Sausage-Enceladus (GSE) galaxy eyahlangana neMilky Way phakathi kweminyaka eyizigidi eziyizinkulungwane eziyi-8 neziyi-11 edlule. Kamuva, umfudlana wasePhontu kanye “nenhliziyo endala embi” ye-Milky Way kwahlonzwa ngonyaka olandelayo. Umfudlana wasePontus uyinsali yokuhlanganiswa kwePontus kuyilapho "inhliziyo empofu endala". inkanyezi iqembu elakheka ngesikhathi sokuhlangana kokuqala okwadala i-proto-Milky Way futhi liyaqhubeka nokuhlala endaweni emaphakathi ye-Milky Way.  

Manje, izazi zezinkanyezi zibika ukutholakala kwemifudlana emibili ye izinkanyezi eyakha futhi yahlanganiswa nenguqulo yokuqala ye-Milky Way yethu phakathi neminyaka eyizigidi eziyizinkulungwane eziyi-12 neziyi-13 edlule, ngesikhathi lapho imithala yayibunjwa ekuqaleni. Universe. Kulokhu, abacwaningi bahlanganisa idatha ye-Gaia ne-spectra enemininingwane ye-stellar evela ku- Ucwaningo lweSloan Digital Sky (DR17) futhi yabona ukuthi izinkanyezi beziminyene eduze kwezinhlanganisela ezimbili ezithile zamandla kanye nomfutho we-angular ochungechungeni oluthile lwezinkanyezi ezinensimbi ephansi. La maqembu amabili abe nomfutho we-angular ofana nezinkanyezi ebeziyingxenye yemithala ehlukene ehlangene ne-Milky Way. Mhlawumbe, amabhlogo wokwakha okuqala we-Milky Way, abacwaningi bawaqambe ngokuthi uShiva noShakti ngezithixo zamaHindu. Kungenzeka ukuthi amaqembu ezinkanyezi asanda kutholwa aqale ahlangana 'nenhliziyo embi endala' ye-Milky Way yethu kanye nendaba ebheke enkulumweni enkulu. galaxy waqala. Izifundo zesikhathi esizayo kufanele ziqinisekise ukuthi u-Shiva no-Shakti ngempela bayingxenye ye-prehistory ye-Milky Way.  

Kuzokwenzekani emthaleni wasekhaya esikhathini esizayo?  

Umlando wokuziphendukela kwemvelo we-Milky Way ugcwele ukuhlangana. hubble Space Izithombe zesibonakude zisikisela ukuthi eminyakeni eyizigidi eziyizinkulungwane eziyisithupha kusukela manje, umthala wasekhaya uzohlangana nomthala ongumakhelwane i-Andromeda esendaweni eqhele nge-light-year eyizigidi ezingu-2.5 ukuze kuvele umthala omusha. I-Andromeda izoshayisana ne-Milky Way ku-250,000 mph cishe eminyakeni eyizigidi eziyizinkulungwane ezine kusukela manje. Ukungqubuzana phakathi kwemithala yomibili kuzohlala iminyaka eyizigidi eziyizinkulungwane ezimbili okuzodala umthala oyi-elliptical ohlangene.  

Isistimu yelanga kanye noMhlaba kuzosinda kodwa kuzoba nezixhumanisi ezintsha isikhala.  

*** 

References:   

  1. Naidu RP, et al 2021. Ukwakha Kabusha Ukuhlanganiswa Okukhulu Kokugcina Kwe-Milky Way Nocwaningo Lwe-H3. I-Astrophysical Journal, Umqulu 923, Inombolo 1. DOI: https://doi.org/10.3847/1538-4357/ac2d2d 
  1. Malhan K., et al 2022. I-Global Dynamical Atlas ye-Milky Way Mergers: Izingqinamba ezivela ku-Gaia EDR3–based Orbits of Globular Clusters, Stellar Streams, kanye ne-Satellite Galaxies. Ishicilelwe ngomhla ka-17 February 2022. I-Astrophysical Journal, Volume 926, Number 2. DOI: https://doi.org/10.3847/1538-4357/ac4d2a 
  1. UMalhan K., kanye no-Rix H.-W., 2024. 'Shiva no-Shakti: Izingcezwana ezicatshangelwayo ze-Proto-Galactic ku-Inner Milky Way. I-Astrophysical Journal. Ishicilelwe 21 March 2024. DOI: https://doi.org/10.3847/1538-4357/ad1885 
  1. I-Max Planck Institute for Astronomy (MPIA). Izindaba - Abacwaningi bahlonza amabhulokhi okwakha amabili okuqala e-Milky Way. Itholakala ngo https://www.mpia.de/news/science/2024-05-shakti-shiva?c=5313826  
  2. Schiavi R. et al 2021. Ukuhlanganiswa okuzayo kwe-Milky Way nomthala we-Andromeda kanye nesiphetho sezimbobo zawo ezimnyama ezinkulu kakhulu. Ukuphrinta kuqala ku-arXiv. I-DOI: https://doi.org/10.48550/arXiv.2102.10938  

*** 

Umesh Prasad
Umesh Prasad
Intatheli yesayensi | Umhleli ongumsunguli, umagazini we-Scientific European

Bhalisela iphephandaba lethu

Ukuvuselelwa ngazo zonke izindaba zakamuva, okunikezwayo kanye nezimemezelo ezikhethekile.

Imibhalo Edume Kakhulu

Ukulungisa Izimo Zofuzo Ezinganeni Ezingakazalwa

Ucwaningo lukhombisa ukwethembisa ukwelapha isifo sofuzo e...

Izincomo zesikhashana ze-WHO zokusebenzisa umgomo womthamo owodwa we-Janssen Ad26.COV2.S (COVID-19)

Umthamo owodwa womuthi wokugoma ungakhuphula ukutholakala komgomo ngokushesha...

Ukutholwa Kwemithi Eholayo Yesizukulwane Esilandelayo Somuthi Wokulwa Umalaleveva

Ucwaningo olusha lusebenzise ukuhlolwa kwerobhothi ukuze kufakwe ohlwini olufushane...
- Ukukhangisa -
94,436abalandeliLike
47,673AbalandeliLandela
1,772AbalandeliLandela
30SubscribersBhalisa